Amaç:
Bu çalışmanın amacı sistemik skleroz (SSc) hastalarında uyarılmamış tüm tükürük akış hızının (UWSFR) değerlendirilmesi, hiposalivasyonun ağız yetersizliği üzerine etkisini ve Sjögren sendromu (SS) ve SSc ilişkili antikorlar ile azalmış tükürük miktarı arasındaki ilişkiyi değerlendirmektir.
Yöntem:
Bu kesitsel çalışmaya Amerikan Romatoloji Cemiyeti/Avrupa Romatizma Birliği 2013 SSc kriterlerini karşılayan hastalar dahil edildi. Sialometrik değerlendirmede UWSFR kullanıldı. Hastalığın ağız ilişkili etkilerini değerlendirmek için SSc ağız engeli (MHISS) skalası kullanıldı.
Bulgular:
Çalışmaya yetmiş iki SSc hastası (%91,7’si kadın) dahil edildi. Hastaların ortalama yaşı 52,2±13 yıldı ve %65,3’ü sınırlı kutanöz SSc (lcSSc) hastasıydı. Hastaların %44’ünde kserostomi semptomu mevcutken; azalmış UWSFR (≤0,1 mL/dk) hastaların %39’unda saptandı. Hastalık alt tiplerine göre hastalar karşılaştırıldığında, kserostomi ve hiposalivasyon görülme sıklığı açısından anlamlı bir fark saptanmadı. Hiposalivasyonu olan ve olmayan hastalar karşılaştırıldığında, SSc ilişkili klinik özellikler, hastalık ciddiyeti ve sağlık yetersizlikleri benzerdi. Tükürük akım hızı azalmış hastalarda normal tükürük akış hızı olan hastalara göre anlamlı derecede MHISS toplam ve MHISS alt ölçek 2’nin puanları yüksekti (p=0,04 ve p=0,01, sırasıyla). SSc hastalarında düşük tükürük üretimi ile disfaji, [risk oranı (RO): 2,86, %95 güven aralığı (GA): 1,01-8,13; p=0,045)], anti-Ro60/SSA antikoru (RO: 3,7, %95 GA: 1,08- 12,55; p=0,036), kseroftalmi (RO: 4,3, %95 GA: 1,56-11,77; p=0,005), Schirmer’s testi pozitifliği (RO: 20,7, %95 GA: 6,02-71,08; p<0,001), MHISS toplam ölçek puanında (RO: 1,05, %95 GA: 1,00-1,09; p=0,043), ve MHISS alt ölçek 2 puanında artış (RO: 1,13, %95 GA: 1,02-1,24; p=0,02) arasında ilişki saptanmıştır.
Sonuç:
SSc’de hiposalivasyon ve kserostomi sık rastlanmaktadır. Hiposalivasyonu olan hastalarda artmış ağız yetersizliği mevcuttur. Anti- Ro60/SSA antikoru, disfaji, kseroftalmi (subjektif semptom veya tanısal Schirmer’s testi), MHISS toplam ve alt ölçek 2’nin artan puanları SSc hastalarında hiposalivasyon için risk faktörleridir.
Anahtar Kelimeler: Hiposalivasyon, kserostomi, sistemik skleroz, tükürük akış hızı, yetersizlik